ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΚΟΙ ΝΑΟΙ - Η ΚΑΤΩΚΟΠΙΑ : ΥΠΟ ΚΑΤΟΧΗ

Ο ΠΑΛΑΙΟΣ ΝΑΟΣ
Η ΕΚΚΛΗΣΙΑ ΤΗΣ ΠΑΝΑΓΙΑΣ ΧΡΥΣΕΛΕΟΥΣΑΣ

Ο ΝΕΟΣ ΝΑΟΣ
ΤΗΣ ΠΑΝΑΓΙΑΣ ΧΡΥΣΕΛΕΟΥΣΑΣ

Η  παλιά εκκλησία του χωριού είναι αφιερωμένη στη Παναγίας τη Χρυσελεούσα  και που η ελληνορθόδοξη εκκλησία γιορτάζει  στις 26 Δεκεμβρίου την "Σύναξη της Θεοτόκου" εορτή που η Κατωκοπίτες εόρταζαν πανηγυρικά και  μεγαλόπρεπα. Με εσπερινό το βράδυ των Χριστουγέννων και με την λειτουργία στις 26 του Δεκέμβρη με παράκληση, λιτανεία και περιφορά της χρυσής εικόνας της Παναγίας  όπου και με θρησκευτική ευλάβεια και κατάνυξη όλοι οι κατωκοπίτες προσέρχονταν και προσκυνούσαν.
Η εκκλησία  είναι κτισμένη με τον αρχαιότερο αρχιτεκτονικό τύπο χριστιανικού ναού (βασιλική) μονόκλιτος χωρίς κίονες σε σχήμα επιμήκους  ορθογωνίου .Στα δυτικά του Ναού ο εξωνάρθηκας με ανοικτή  τοξοστοιχία με καμάρα στις τρεις πλευρές βόρεια-νότια και στα δυτικά.  Καταλαμβάνει   δε όλοι την δυτική πλευρά της εκκλησίας .
Όλο το μέρος του "εξωνάρθυκα" από το ύψος των καμάρων  προς την στέγη  (ημικυκλικές κόγχες-χοροί) και ένα μεγάλο μέρος του πρόναου αποτελούσαν τα κατηχούμενα.
Υπήρχαν δύο είσοδοι  ανόδου προς τα κατηχούμενα . Μία  μικρή εξωτερική είσοδος βρίσκετε  στην  βόρεια πλευρά του πρόναου και η άλλη εσωτερική στο ίδιο σημείο ενωμένες μεταξύ τους  οδηγούσαν με πέτρινα σκαλιά στα κατηχούμενα . Το δάπεδο ήταν ξύλινο και δυστυχώς έχει αφαιρεθεί . Ο ανοικτός  χώρος μεταξύ του εξωτερικού  και του εσωτερικού χώρου του πρόναου   έχει σφραγιστή με  τοίχο.
Ο ρυθμός είναι  του  "ρυθμού των μαστόρων"  ρυθμός που επικρατούσε  κατά την διάρκεια της φραγκοκρατίας και της Ενετοκρατίας αργότερα και τον επιδράσεων του δυτικού τρόπου ανέγερσης εκκλησιών   στον  Βυζαντινό ρυθμό.
   Η ολοκλήρωση του κτισίματος της εκκλησίας χωρίς να υπάρχει κάποια γραπτή μαρτυρία πρέπει να ολοκληρώθηκε στα μέσα του 15 αιώνα πράγμα που καταμαρτυρείτε από την ύπαρξη μέρους από το σύμπλεγμα των Βυζαντινών τοιχογραφιών του 16 αιώνα που βρίσκονται δίπλα από την νότια είσοδο του Ναού.
  Δεν αποκλείετε  το σημερινό κτίσμα  να είναι επέκταση ενός ποιο μικρού  ναού με την προσθήκη του σημερινού κυρίως ναού -από το ύψος της νότιας εισόδου- και του εξωνάρθηκα.

Το καμπαναριό  είναι κτίσμα του 1910. Το  εξωτερικό περιτοίχισμα  φαίνεται όπως μαρτυρά και η επιγραφή στην μεταλλική δυτική πύλη της εισόδου  να κτίσθηκε ή να τελείωσε το κτίσμα το 1951.
  Εντός του ναού στο μέσο περίπου υπάρχει ανάγλυφη  χρονολογική αναφορά στο 1818 . Στο ίδιο περίπου σημείο γραπτή αναφορά για τα έργα ανακαίνισης του ναού με έξοδα του Κατωκοπίτη Χαράλαμπου "Χ  Ιωάννου και με χοροστασία του Μητροπολίτη Κυρηνείας  Κυρίλλου Β στις 5 Σεπτέμβρη του 1904.

Ο καινούργιος ναός άρχισε να κτίζετε το Φεβράρη του 1969 στο «δρόμο της Πάφου» στη θέση που παλιά ήταν το αναγνωστήριο-νηπιαγωγείο και το κτιριακό σύμπλεγμα  οπού υπήρχε ο σύλλογος του Θ.Ο.Ι , καφενείο  και ο χώρος που στεγαζόταν η τοπική ΑΤΕ-ΠΕΚ, το χάνι και κοινοτικές κατοικίες του χωριού,το κοινοτικό αναγνωστήριο που πρίν την  κατεδάφιση του το 1967στέγασε  και το κοινοτικό νηπιαγωγείο.
Η προσπάθεια για ανέγερση νέας εκκλησίας  χρονολογείται από τα μέσα του 1940 .
Σύμφωνα με μαρτυρίες κατοίκων του χωριού στον ίδιο χώρο που κτίστηκε η νέα εκκλησία  στις αρχές του 1900 οι κάτοικοι του χωριού είχαν βάλει τα θεμέλια για να κτίσουν   τον ναό του Σωτήρα .  Η προσπάθεια τους όμως δεν καρποφόρησε για κάποιους λόγους .

Η ανέγερση του ναού τελειώνει τα Χριστούγεννα του 1973  και  τα έξοδα για την κατασκευή  και την προικοδότηση του ναού δαπανήθηκαν  100,000 λίρες (176,000 ευρώ) .
  Ο ναός δεν εγκαινιάσθηκε λόγω των γεγονότων που ακολούθησαν.
Υπήρχε διχογνωμία όσων αφορά την ονομασία .
Ο ιερέας  είχε την άποψη ότι έπρεπε να ονομασθεί  με το ίδιο όνομα όπως και η παλιά εκκλησία στο όνομα της Παναγίας της Χρυσελεούσας  ενώ αρκετοί κάτοικοι  "Χρυσοσώτηρο" .

Σήμερα δυστυχώς εχει μετατραπή σε τζαμί.