ΚΥΡΗΝΕΙΑ- ΤΟ ΠΡΩΤΟΝ ΚΥΠΡΙΑΚΟ ΑΕΡΟΠΛΑΝΟΝ - Η ΚΑΤΩΚΟΠΙΑ : ΥΠΟ ΚΑΤΟΧΗ

Main menu:

ΚΥΡΗΝΕΙΑ- ΤΟ ΠΡΩΤΟΝ ΚΥΠΡΙΑΚΟ ΑΕΡΟΠΛΑΝΟΝ

ΑΡΧΕΙΟ

Δρ. Αικατερίνη Χ. Αριστείδου, Ιστορικός-Ερευνήτρια.
ΠΗΓΗ http://vimasaronikou.wordpress.com/2014/01/20

Παρόλο που η όμορφη πόλη της Κερύνειας είναι η μικρότερη της Κύπρου, δεν υστερούσε από τις υπόλοιπες πόλεις του νησιού στους διάφορους τομείς της πολιτικής, οικονομικής, κοινωνικής και πολιτιστικής δραστηριότητας και ιδιαίτερα της πνευματικής-καλλιτεχνικής ζωής, του αθλητισμού και των διαφόρων εκδηλώσεων. Αντίθετα, σε μερικούς μάλιστα τομείς, όπως για παράδειγμα στην ανάπτυξη της ξενοδοχειακής βιομηχανίας και του τουρισμού, στην καλλιέργεια των γραμμάτων και της παιδείας γενικότερα, τη διοργάνωση της «Παγκύπριας Έκθεσης Ανθέων», ιδιαίτερα αν ληφθεί υπόψη το μέγεθος και οι οικονομικές δυνατότητές της, η πόλη πρωτοπορούσε.

Η Κερύνεια είχε πάντοτε τους ανθρώπους που λάτρευαν τη μητέρα-Ελλάδα και σε όλους τους αγώνες της Μητροπολιτικής Ελλάδας έτρεχαν να συνδράμουν είτε οι ίδιοι ως στρατιώτες πολεμώντας στα πεδία των μαχών είτε συνδράμοντας οικονομικά με ό,τι μπορούσαν, ακόμα δίνοντας και τις αρραβώνες τους, που θεωρούνται ιερές και σε πολλά ζευγάρια ποτέ δεν βγαίνουν από το δάχτυλό τους.
Όλη η Κύπρος έπραττε το ίδιο, όμως η απόφαση για συλλογή χρημάτων (1926-28) και ενέργεια της αγοράς ολόκληρου στρατιωτικού αεροπλάνου, που το ονόμασαν ΚΥΡΗΝΕΙΑ και το δώρισαν στην Ελλάδα για ενίσχυση της ανεπαρκούς τότε πολεμικής αεροπορίας της, ήταν μια πράξη πραγματικά αξιέπαινη και αξιοθαύμαστη. Η πράξη αυτή αποκτά πολύ μεγάλη σημασία και καθίσταται μοναδικό και εξαιρετικό παράδειγμα φιλοπατρίας στα χρονικά της Κύπρου, από την άποψη της έκφρασης της εθνικής ομοψυχίας που ένωνε τον αλύτρωτο κυπριακό Ελληνισμό με το νεοσύστατο Ελληνικό κράτος που τότε δεν είχε συμπληρώσει ακόμη ούτε εκατό χρόνια ελεύθερης ζωής και «κουβαλούσε» στους ώμους του τις οδυνηρές συνέπειες της νωπής Μικρασιατικής Καταστροφής. Βέβαια, η ενέργεια της αγοράς του αεροπλάνου είναι αξιοθαύμαστη και από μια άλλη άποψη, αφού η περίοδος που πραγματοποιήθηκε η αγορά ήταν μια από τις πλέον δύσκολες οικονομικά για την Κύπρο. Οι χρονιές 1926 και 1927 ήταν περίοδος πρωτόγνωρης ανομβρίας και πολύ μειωμένης γεωργικής παραγωγής και κατά τα επόμενα χρόνια περιλαμβανομένης και της οικονομικής κρίσης που ακολούθησε κατά τα έτη 1929-32 η οικονομία του τόπου συνέχισε να υποφέρει σημαντικά.

Αξιοποιώντας ένα πολύ σημαντικό φωτογραφικό και άλλο υλικό για την αγαπημένη μας πόλη, την Κερύνεια, που εντοπίσαμε, και κρίνουμε σκόπιμη, χρήσιμη και εθνικά επιβεβλημένη τη δημοσίευσή του, ιδιαίτερα στη δύσκολη αυτή περίοδο που η πόλη μας, μαζί με τις υπόλοιπες κατεχόμενες περιοχές του νησιού μας, συνεχίζει να βρίσκεται κάτω από την μπότα του Τούρκου κατακτητή, να υφίσταται την ανελέητη λεηλασία όλων των πολιτιστικών μνημείων και θησαυρών της, να εκτουρκίζεται συστηματικά ως αποτέλεσμα της βήμα προς βήμα εφαρμογής σχεδίου της Τουρκίας να εξαλείψει κάθε τι το ελληνικό στην πόλη και επαρχία μας.
Αφορμή για την αναζήτηση και ανεύρεση του σημαντικού υλικού γύρω από τη σημαντική ενέργεια της δωρεάς του στρατιωτικού ΑΕΡΟΠΛΑΝΟΥ με την ονομασία «ΚΕΡΥΝΕΙΑ» στις ένοπλες δυνάμεις της Ελλάδας, στην οποία προέβη το 1926 η Μητροπολιτική περιφέρεια Κερύνειας, υπήρξε ο εντοπισμός ενός εντύπου που αναφερόταν στην ως άνω δωρεά. Το έντυπο αυτό εκδόθηκε σε μορφή αφίσας, σε λεπτό χαρτονάκι, σε στυλ ημερολογίου, μήκους 33 εκ. και ύψους 25 εκ., που είναι τυπωμένο και από τις δύο πλευρές, σε μπλε χρώμα, από το τυπογραφείο «ΚΟΣΜΟΣ» του Ιω. & Θ. Κυριακίδη. Είναι τρυπημένο στο πάνω μέρος με δύο μικρές τρύπες, από τις οποίες περνούσαν παγκάκι και το κρέμαζαν σε τοίχο, σε περίοπτο πάντοτε σημείο στο καθιστικό κάθε σπιτιού, στα καφενεία, στις λέσχες και αλλού, ώστε να τους υπενθυμίζει το καθήκον προς τη Μητέρα-Ελλάδα.
Στη συνέχεια στο υλικό αυτό προστέθηκε και άλλο, όπως φωτογραφία του δωρηθέντος αεροπλάνου, μια φωτογραφία της παράδοσης του αεροπλάνου στις αρμόδιες ελληνικές αρχές. Ύστερα το σπάνιο αυτό υλικό μετά από σχετική έρευνα συμπληρώθηκε και με άλλα σημαντικά στοιχεία από προφορικές μαρτυρίες και τη σχετική βιβλιογραφία.

Στην πρώτη σελίδα του εντύπου αναγράφονται τα εξής:
Οι συλλεγέντες εν τη Μητροπολιτική Περιφερεία Κυρηνείας έρανοι από 4 Ιουλίου 1926 – 11 Δεκεμβρίου 1928 ανήλθον εις £2800. Λεπτομερής κατάλογος εδημοσιεύθη εν καιρώ. (Βλέπε και όπισθεν).
ΤΟ ΠΡΩΤΟΝ ΚΥΠΡΙΑΚΟΝ ΑΕΡΟΠΛΑΝΟΝ
ΔΩΡΟΝ ΤΗΣ ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΙΚΗΣ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΣ ΚΥΡΗΝΕΙΑΣ
ΠΡΟΣ ΤΗΝ ΜΗΤΕΡΑ ΕΛΛΑΔΑ
Στην μπροστινή όψη του εντύπου, στο κέντρο, είναι τυπωμένη η φωτογραφία του αεροπλάνου ΚΥΡΗΝΕΙΑ και εκατέρωθεν είναι γραμμένα τα εξής:
Οι συλλεγέντες εν τη Μητροπολιτική Περιφερεία Κυρηνείας έρανοι από 4 Ιουλίου 1926 – 11 Δεκεμβρίου 1928 ανήλθον εις £2800. Λεπτομερής κατάλογος εδημοσιεύθη εν καιρώ. (Βλέπε και όπισθεν).
Στην οπίσθια πλευρά γράφει:
Εδαπανήθησαν δια την συλλογήν εράνων, δημοσιεύματα κ.τ.λ. £ 130. Το υπόλοιπον εκ £ 2670 εστάλη εις την Αεροπορικήν Άμυναν Ελλάδος και εχρησιμοποιήθη δια την αγοράν του αεροπλάνου.
Στο κέντρο υπάρχει φωτογραφία του αεροπλάνου ΚΥΡΗΝΕΙΑ, χρώματος μπλε, με διαστάσεις 17,5 εκ. μήκος και 12 εκ. ύψος σε αυγοειδές σχήμα, η οποία εκατέρωθεν πλαισιώνεται από τα πιο πάνω αναφερθέντα κείμενα.
Εδαπανήθησαν δια την συλλογήν εράνων, δημοσιεύματα κ.τ.λ. £ 130. Το υπόλοιπον εκ £ 2670 εστάλη εις την Αεροπορικήν Άμυναν Ελλάδος και εχρησιμοποιήθη δια την αγοράν του αεροπλάνου.
Στο κέντρο υπάρχει φωτογραφία του αεροπλάνου ΚΥΡΗΝΕΙΑ, χρώματος μπλε, με διαστάσεις 17,5 εκ. μήκος και 12 εκ. ύψος σε αυγοειδές σχήμα, η οποία εκατέρωθεν πλαισιώνεται από τα πιο πάνω αναφερθέντα κείμενα.
Στο κάτω μέρος είναι γραμμένοι οι φλογεροί-εθνικοί-πατριωτικοί στίχοι του μεγάλου μας ποιητή Ιωάννη Π. Περδίου (1881-1930), ο οποίος γεννήθηκε στη Λευκωσία και σπούδασε νομικά, αλλά δεν άσκησε ποτέ το δικηγορικό επάγγελμα. Αντίθετα προτίμησε ν’ ασχοληθεί με την ποίηση, ιδιαίτερα τη σατιρική ποίηση όπου διέπρεψε και τη δημοσιογραφία. Ο ποιητής έζησε και έδρασε σε μια εποχή όπου οι εθνικοί πόλεμοι, οι Βαλκανικοί πόλεμοι και ο Α’ Παγκόσμιος Πόλεμος, είχαν ευρύτατη απήχηση και στην Κύπρο, στην οποία το όραμα και ο πόθος της απελευθέρωσης έσμιγε με τη διακαή επιθυμία του λαού για την Ένωση του νησιού με την Ελλάδα. Ο ποιητής Ιωάννης Περδίος ήταν πολύ δημοφιλής και η εφημερίδα και τα ποιήματά του διαβάζονταν ευρύτατα, σε όλες τις πόλεις και τα χωριά της Κύπρου. Ακόμη και στα δημοτικά σχολεία διοργανώνονταν ειδικές βραδιές προς τιμή του ιδιαίτερα κατά τους εορτασμούς της Ημέρας των Γραμμάτων. Χαρακτηριστική είναι η είδηση που δημοσιεύεται
στην εφημερίδα «Πάφος» στις 10 Φεβρουαρίου 1922 στην οποία αναφέρεται ότι «κατά την ημέρα των Τριών Ιεραρχών στις Πάνω Αράδες Πάφου (χωριό στην ακριτική περιοχή Ακάμα), μετά τη δοξολογία, ο δάσκαλος του σχολείου εκφώνησε τον πανηγυρικό της ημέρας, και στη συνέχεια σε σημαιοστόλιστη αίθουσα εορτάστηκε με μεγάλη λαμπρότητα η Γιορτή των Γραμμάτων κατά την οποία μίλησε για τον ενθουσιώδη Κύπριο ποιητή Ιωάννη Περδίο και ανέπτυξε στο ακροατήριο την εθνωφελή δράση του. Μετά οι μαθητές έψαλλαν διάφορα άσματα και απάγγειλαν εθνικά ποιήματα του Ιωάννη Περδίου και του Χ. Ν. Μιχαηλίδου. Το πέρας της ωραίας αυτής εορτής εστέφθη με τον Εθνικό Ύμνο» (βλ. Δρος Χρίστου Γ. Αριστείδου, Οι Αρόδες από την Αρχαιότητα μέχρι σήμερα, Λευκωσία 2010, σ. 88).
Στις στήλες της έμμετρης εφημερίδας του, το γνωστότατο Μαστίγιο, που εξέδιδε για είκοσι ολόκληρα χρόνια (1911 μέχρι το θάνατό του το 1930), σχολιάζονταν έμμετρα διάφορα θέματα και συμπεριφορές, όπως οι Βαλκανικοί πόλεμοι, η διχόνοια στην Ελλάδα με την αντιπαράθεση του Βενιζέλου με τον βασιλιά Κωνσταντίνο, τα πολιτικά κόμματα της Κύπρου, οι τοπικές και διεθνείς εξελίξεις κ.ά. Με την πέννα του έπληττε και σατίριζε ότι έκρινε ως κακώς έχοντα. Και δεν δίσταζε να επιτεθεί εναντίον οποιουδήποτε δεν ακολουθούσε -κατά τη γνώμη του- εθνική πολιτική. Ακόμη και ο αρχιεπίσκοπος Κύριλλος έγινε στόχος του. Για την αγορά του αεροπλάνου ΚΕΡΥΝΕΙΑ έγραψε:
Με το Ράσο της Κερήνειας που φουσκώνει στον αγέρα,
Και με του Λαού την φλόγα που την Κύπρον πυρπολεί,
Δώσαμε το πρώτο Δώρο ’στην Χρυσή μας την Μητέρα
Κι’ είθε πρώτο να μας φέρη το δικό της το φιλί!
Ι. Π. ΠΕΡΔΙΟΣ.
ΤΥΠΟΙΣ «ΚΟΣΜΟΣ» ΙΩ.& Θ. ΚΥΡΙΑΚΙΔΗ
Στο πίσω μέρος είναι τυπωμένος ο Κατάλογος εράνων κατά αλφαβητική σειρά όλων των χωριών της Μητροπολιτικής περιφέρειας Κερύνειας στην οποία φαίνεται η εισφορά της εκκλησίας και των κατοίκων του κάθε χωριού, εκφρασμένη σε λίρες Κύπρου, σελίνια και γρόσια.
Αξίζει να σημειωθεί ότι το προϊόν του εράνου που ανερχόταν σε 2.800 λίρες αποτελούσε ένα πολύ μεγάλο ποσό για τα δεδομένα της εποχής και των δύσκολων οικονομικών συνθηκών που επικρατούσαν τότε στην Κύπρο. Όμως η φιλοπατρία και οι άρρηκτοι ψυχικοί δεσμοί του Ελληνισμού της Κύπρου, και ιδιαίτερα των Κερυνειωτών, κατέστησαν δυνατή την αγορά και δωρεά του αεροπλάνου «ΚΥΡΗΝΕΙΑ» στις Ένοπλες δυνάμεις της Ελλάδας. Μια πράξη που θα φωτίζει και θα καθοδηγεί πάντοτε τη σκέψη και τους προσανατολισμούς των Ελλήνων της Κύπρου.